Author :
Abstract
Bosna-Hersek'te Osmanlı Türkçesinde yayımlanan beş gazete
vardı. “Bosna” (“Bosnia”), “Gülşen-i Saray-Sarajevski cvjetnik” (“Saraybosna'nın Gül Bahçeleri”) ve “Neretva” gazeteleri Osmanlı döneminde Bosna-Hersek'te yayımlandı.
Bosna vilayeti'nin resmî gazetesi olan “Bosna” (1866- 1878) ve
Mehmed Şakir Kurtchayich'in özel gazetesi olan “Gülşen-i SarâySarajevski cvjetnik” (1868-1872) vilayetin Saraybosna Matbaasında
basılmıştır. Hersek vilayeti'nin resmî gazetesi olan “Neretva” 1876 yılında Mostar'da Hersek vilayeti matbaası'nda basılmıştır. Bu üç gazete
dört sayfa hâlinde iki dilde basılmıştır: ön ve arka sayfaları Boşnakça,
iç sayfaları ise Osmanlıcadır.
Avusturya-Macaristan'ın Bosna-Hersek egemenliği sırasında “Vatan” (1884 -1897) ve “Rehber” (“Kılavuz”) gazeteleri tamamen
Osmanlı Türkçesiyle dört sayfa hâlinde neşredildi. Bu iki gazetenin
yazı işleri müdürü Mehmed Hulûsi'dir.
Bu gazetelerdeki yazılar hayatın birçok yönünü ele alır: Eğitim,
okul, ekonomi, kültür, unvan tanıtımları, ordunun yapısı, yurt dışından
haberler. Ayrıca Bosna şehirlerinden gelen okuyucuların mektupları
da dikkate alınır.
Bosna-Hersek gazetelerinde Osmanlı Türkçesi söz varlığı, sözdizimi, üslup vb. açılardan çok üst düzeydedir. Bu gazeteler, İstanbul'da yayımlanan gazetelerin yüksek dil ve üslup niteliklerine ayak
uydurmuştur. Bu beş gazetenin yazı işleri müdürlerinin çoğunun Boşnak kökenli olması nedeniyle eğitimli ve Osmanlı Türkçesi bilen insanlar olduğu sonucuna varabiliriz. Dolayısıyla bu yayınlar 19. Yüzyılın ikinci yarısında Bosna-Hersek'teki kültürel düzeyi ortaya koymaktadır
Keywords
Abstract
There were five newspapers published in the Ottoman Turkish
language in Bosnia and Herzegovina. The three of them were
published during the Ottoman period in Bosnia and Herzegovina:
“Bosna” (“Bosnia”), “Gülşen-i Saray”- “Sarajevski cvjetnik” (“Sarajevo’s Rosen Gardens”) and “Neretva”.
“Bosna” (1866- 1878) that was the official newspaper of the
Vilayet of Bosnia and “Gülşen-i Sarây”- “Sarajevski cvjetnik” (1868 -
1872) that was the privite newspaper of of Mehmed Şakir Kurtchayich
were printed in the Vilayet’s Printing House in Sarajevo. “Neretva”
was the official newspaper of the Vilayet of Herzegovina and it was
printed in 1876 in the Printing House of Vilayet of Herzegovina in
Mostar. These three newspapers were printed on four pages in two
languages: the front page and the back page were in Bosnian while the
inside pages were in Ottoman Turkish.
During the Austro-Hungarian rule in Bosnia and Herzegovina
“Vatan” (1884 -1897) and “Rehber” (“Guide”) were published on four
pages completely in Ottoman Turkish. The editor of these two
newspapers was Mehmed Hulusi.
The articles in these newspapers consider many aspects of life:
education, school, economy, culture, promotions of titles, the structure
of army, news from abroad and also they consider the letters of the
readers from towns of Bosnia.
The Ottoman Turkish language in newspapers in Bosnia and
Herzegovina is on a very high level from the aspect of vocabulary,
syntax, style etc. These newspapers kept up with the high linguistic
and stylistic qualities of newspapers published in Istanbul. As most of
the editors of these five newspapers were Bosnians we can conclude
that they were educated people who knew Ottoman Turkish. So these
publications present the cultural level in Bosnia and Herzegovina in
the second half of the 19th century.
