KOSOVA VE TÜRKİYE’DE OKUTULAN YURTTAŞLIK EĞİTİMİ DERSİ 6., 7., 8. VE 9. SINIFLAR DERS KİTAPLARININ PROGRAM, İÇERİK VE KAPSAM YÖNÜNDEN KARŞILAŞTIRILMASI
Author :
Abstract
Bu çalışmada, Kosova’da ilköğretim ikinci kademede 2002 yılından itibaren okutulmaya başlanan 6., 7., 8. ve 9. sınıflar Yurttaşlık
Eğitimi ders kitaplarının yurttaşlık eğitimi/siyasal sosyalleşme boyutu
incelenmiş; kitapların içeriğinin EBTB ’nın hedefleri ve Yurttaşlık Eğitimi Öğretim Programı’nın hedefleri doğrultusunda, karşılaştırılmalı
olarak, değerlendirilmiştir.
Çalışmada, 2002 yılında Kosova’da yeni eğitim sisteminin kurulmasıyla birlikte oluşturulan Yurttaşlık Eğitimi Öğretim Programı ’nın
değerlendirilmesi amaçlanmıştır. İlköğretim 6., 7., 8. ve 9. sınıfların
ders kitaplarındaki konular “vatandaşlık”, “insan hakları”, “devlet”,
“demokrasi ”, “barış ve hoşgörü ”, “dünya bilinci ve dünya mirası ”,
“çokkültürlülük”, “ekonomik hayat” ve “çevre bilinci” olmak üzere
dokuz boyutta incelenmiştir. Ders kitaplarında yer alan konuların bireyler/öğrenciler üzerinde bilişsel ve duyuşsal anlamda ne tür etkiler
bırakabileceği tespit edilmeye çalışılmıştır.
Çalışma sonucunda, Yurttaşlık Eğitimi ders kitaplarının küreselleşen dünyanın gereksinimlerini karşılayacak bir bilinç kazandırma içeriğine sahip olduğu ve “devletin birey için varlığı ” ilkesine yapılan
vurgularla liberal demokratik bir içeriğe sahip olduğu görülmüştür.
Bireylere liberal / demokratik vatandaşlık değerleri ile dünya vatandaşlık değerlerinin aktarılmaya / aşılanmaya çalışıldığı tespit edilmiştir. EBTB’nın haklarını bilen ve kullanan “aktif/etkin yurttaşlar
yetiştirilmesi ” amaçlarıyla ders kitaplarında işlenen “insan hakları ”,
“devlet”, “demokrasi”, “ekonomik hayat” ve “çevre bilinci” konularıyla uyumlu olduğu görülmüştür. Vatandaşlık konusunda ders kitaplarının öğrencilerde evrensel değerlerin gelişmesine hizmet ettiği
görülmekte; ancak ders kitaplarının siyasal değişim ve gelişmelere
göre yenilenmemesinin, bireylerde ulusal değerleri geliştirme hedefinde yetersiz kaldığı tespit edilmiştir. Bu yüzden ders kitaplarının bu değişim ve gelişmelere göre güncel olması gerekmektedir. Çokkülturlülük konularının teorik düzeyde kaldığı, somut düzeyde Kosova ’da yaşayan farklı kültürlerle ilgili bilgilere yer verilmediği görülmektedir. Ders kitaplarında ülke içinde yaşayan farklı kültürlerle ilgili somut
düzeyde bilgiler verilmesi, öğrencilerin ülke içinde yaşayan farklı
kültürlerin özellikleri hakkında bilinçlenmelerine yol açacaktır. Ders
kitaplarında yer alan “barış ve hoşgörü ”, “dünya bilinci ve dünya
mirası ” konularının ise EBTB 'nın hedefleriyle uyumlu olmadığı tespit
edilmiştir. Ders kitaplarında bu konulara çok fazla yer verilmediği,
öğrencilere doğal ve kültürel eserlerin korunmasıyla ilgili ulusal ve
evrensel değerleri kazandırmada ders kitaplarının yetersiz kaldığı
tespit edilmiştir. Ders kitaplarında “dünya bilinci ve dünya mirası”
konularına daha fazla yer verilmesi, bireylerde hem ulusal hem de
evrensel bağlamda doğal eserlerin ve kültürel eserlerin korunmasıyla
ilgili bilincin geliştirilmesine yol açacaktır.
Türkiye ’de okutulan 6. ve 7. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitaplarında
“etnisiteye dayalı vatandaşlık anlayışı ”nın geliştirilmesi yaklaşımının,
Kosova ’da okutulan Yurttaşlık Eğitimi ders kitaplarındaki “çokkültürlü vatandaşlık anlayışı ” yaklaşımıyla farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Türkiye ’de okutulan 8. sınıflar için Vatandaşlık ve Demokrasi
Eğitimi ders kitaplarının bireylerde demokratik vatandaşlık değerlerinin geliştirilmesine hizmet ettiğinden, Kosova’da okutulan Yurttaşlık
Eğitimi ders kitaplarındaki vatandaşlık anlayışı yaklaşımıyla benzerlik
gösterdiği tespit edilmiştir
Keywords
Abstract
The civics/political nationalization aspect o f the civics cours ebooks
for the 6th, 7th, 8th, and 9th grades that have been put in use in upper
primary classes in Kosovo since 2002 has been analysed in this study.
The contents o f the coursebooks have been studied in relation to the
goals o f Education Science and Technology Ministry and civics teaching syllabus.
The aim o f the study has been to analyse the civics teaching
syllabus that was developed in 2002 in Kosovo with regard to the new
education system. The topics/subjects o f the books have been studied The civics/political nationalization aspect o f the civics cours ebooks
for the 6th, 7th, 8th, and 9th grades that have been put in use in upper
primary classes in Kosovo since 2002 has been analysed in this study.
The contents o f the coursebooks have been studied in relation to the
goals o f Education Science and Technology Ministry and civics teaching syllabus.
The aim o f the study has been to analyse the civics teaching
syllabus that was developed in 2002 in Kosovo with regard to the new
education system. The topics/subjects o f the books have been studied have similarities in the approach of civics understanding in the civics
teaching coursebooks in Kosovo because they are both in service of
developing democratic civic values in people.
