Author :
Abstract
Burada Türk halkının somut olmayan kültüründe önemli bir şekilde
yer alan sıfırdan dokuza kadar olan sayı adları ve matematik değerleri üzerinde duruldu. Sıfır hariç diğer bütün sayılar Türk dili kaynaklıdır. Bu sayıların Türk diyalektlerindeki adları ve varyantları toplu olarak gösterildi. Resim yazısından düşünce yazısına geçilirken Köktürk işaretleriyle bu sayı adlarının nasıl yazıldığı anlatıldı. Cep telefonlarının mesajlarında ve e-posta
metinlerinde bir nevi eski çağların hiyerogliflerine geri dönülürken Türklerin
taş abidelere sayı adlarını bir anlaşma vasıtası olarak nasıl resmettiklerini
yeni nesil öğrenmelidir. Türk düşünce sisteminde sayılar sadece somut değil,
soyut olarak da kültürel bir değer taşır. Sayıların evrenselliği yanında milliliği de vardır. Fertten aileye, aileden devlete geçerken toplumun teşekkülünde
sayı adları ortaya çıkmıştır. Sonra bu sayı adlarında inanç izleri de görülmüştü
Keywords
Abstract
From 0 to 9 in the numbers names and the mathematical values of
the numbers that have a great place in the abstract culture of Turkish public
are emphasized in this paper. All numbers ,except for 0, are originating from
Turkish language. The names and versions of these numbers in Turkish
dialects are presented collectively. It is presented that how these names of
numbers are written by Kök Turk signs while passing from pictogram to ideograph. The rising generation should learn that how Turks depicted the names of numbers on stone monuments as a means of communication while
returning to ancient period’s hieroglyphics in text messages and e-mails. The
numbers have not only concrete but also abstract cultural value in Turkish
thought system. The numbers are both universal and national. The names of
numbers emerged during the organization process of society while they were
transferring from individul to family and from family to state. In addition to
that, the traces of belief are seen in these names of numbers.
Keywords
- AKSU, Hüsamettin (1998). “Hurûfîlik”. İslam Ansiklopedisi, C. XVIII. İstanbul: TDV. Yayınları, s. 408.
- AKTUNÇ, Hulki (2002), Büyük Argo Sözlüğü, (4. Baskı), İstanbul: YKY, 406 s.
- ALYILMAZ, Cengiz (2007). (Kök)Türk Harfli Yazıtların İzinde. Ankara: Karam Yay., 192 s.
- AMANJALOV, Atalay S. (2006), Türk Filolojisi ve Yazı Tarihi. (Aktaran: Kenan Koç), İstanbul: Ötüken Neşriyat, 155 s.
- ATALAY, S. Amanjalov (2006), Türk Filolojisi ve Yazı Tarihi, (Aktaran: Kenan Koç), İstanbul: Ötüken Neşriyat, İstanbul 2006, 155 s.
- ATATÜRK, Mustafa Kemal (2007), Geometri, Ankara: TDK yayınları, 44 s.
- AYTAÇ, Mustafa, vd. (1998). Sosyal Bilimlerde Matematik. (Gözden geçirilmiş 2. baskı). Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları, 473 s.
- BBC, News (2009). http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/ 4946452.stm. 08.11.2009.
- BİLİLGİ (2009). http://www.bibilgi.com/sekiz-trigram-(feng-shui). 01.04.2009.
- CEYLAN, Emine (1997). Çuvaşça Atasözleri ve Deyimleri Çuvaşça-Türkçe / Türkçe- Çuvaşça Sözlük. Ankara: Simurg Kitapçılık ve Yayıncılık, 197 s.
- CEYLAN, Emine (1997). Çuvaşça Çok Zamanlı Ses Bilgisi. Ankara: TDK yayınları, 256 s.
- ÇAĞBAYIR, Yaşar (2007). Orhun Yazıtlarından Günümüze Türkiye Türkçesinin Söz Varlığı Ötüken Türkçe Sözlük 1 a-den. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1150 s.
- Derleme Sözlüğü I A (1993). Ankara: TDK yayınları, 444 s.
- DEVELLİOĞLU, Ferit (1993). Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lûgat. (14. baskı). Anka- ra: Aydın Kitabevi Yayınları, 1195 s.
- DİLFORUM, http://www.dilforum.com/forum/showthread. php?t =18943. 15.04.2009.
- DURBİLMEZ, Bayram (20008). “Halk Edebiyatı Metinlerini Okurken Karşılaşılan Sıkın- tılar”. Turkish Studies (International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic), Volume 3/6 Fall 2008, pp. 228-241.
- EREN, Hasan (1989). “Ön Söz”. Türkçe Sözlük 1 A-J. Ankara: TDK yayınları, s. ıx-xxx.
- GABAİN, A.von (1968). "Renklerin Sembolik Anlamları". Türkoloji Dergisi. Ankara, s. 109.
- GABAİN, A.von (1998). Eski Türkçenin Grameri. (Çeviren: Mehmet Akalın). Ankara: TDK yayınları, 313 s.
- GEMALMAZ, Efrasiyap (1989). “Türkçe’de Sayı Sisteminin Derin Yapısı ‘Bir’in ve ‘Sı- fır’ın Alomorfları Olarak ‘/Ø/’ ”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı BELLETEN 1985, s. 71.-84.
- GİORDANO, Paolo (2009). La Solitudine Dei Numeri Primi “Asal Sayıların Yalnızlığı”. (Çeviren: Eren Cendey Yücesan). İstanbul: Doğan Kitapçılı, 292 s.
- GÖKER, Lütfi (1997). Matematik ve Türk İslâm Matematikçilerinin Yeri. Ankara: MEB yayınları, 476 s.
- GÜRAY, Dilek (2009). “Markalaşmış Rakamlar”, http://www.dilforum.com/forum/yabanci-dil-icerikli-tartismalar/18943-markalasmis-rakamlar-sayidili.html, 06.04.2010.
- HAZAR, Mehmet (2003). “Türk Lehçelerindeki Sözcüklerle Kaynaşmış Bir Çokluk Eki +(I)z Üzerine”. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: TDK yayınları, Sayı: 15, s 131-141.
- HAZAR, Mehmet (2007). “Bedende Çift Olarak Bulunan Organ Adları Üzerine Bir Tes- pit Çalışması”. “Türk Kültüründe Beden" Konulu Uluslararası Sempozyum. Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırma ve Uygulama Merkezi, İstanbul: 04-05 Nisan 2007.
- İSMAİL, Zeyneş (2002), Kazak Türkleri, Yeni Türkiye Yayınları, 461 s.
- KAFESOĞLU, İbrahim (1984). Türk Millî Kültürü. (3. baskı). İstanbul: Boğaziçi Yay.,
- KARAOĞLU, Bekir (1997). Matematik Yöntemler. (2. baskı). İstanbul: Bilgitek Yay., s.
- KARDAŞ, Nevin vd. (1995). Örnekleriyle Türkçe Sözlük 1 A-E. Ankara: MEB yayınları,
- KAYMAZ, Zeki (2002). “Türklerde Sayı Sistemleri”. Türkler C. 3. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, s. 419-426.
- LESSİNG, Ferdinand D. (2003). Moğolca-Türkçe Sözlük 1 A-N, 2 O- C(Z). (Çeviren: Günay Karaağaç). Ankara: Türk Dil Kurumu yayınları: 829/2, s. 161.
- MATHLEAGUE (2009). http://www.mathleague.com. 01.05.2009.
- OĞUZ, M. Öcal ve ERSOY, Petek (2007). Türkiye’de 2004 Yılında Ya_ayan Geleneksel Çocuk Oyunları. (Genişletilmiş 2. baskı). Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Halkbilimi Araştırma Ve Uygulama Merkezi (THBMER) yayını, 256 s. ÖLMEZ, Mehmet (1991). “Ana Altayca Sözbaşı”. Türk Dilleri Araştırmaları, s. 167-190. RASONYİ, Laszlo (1963). “Türklükte Kadın Adları”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten. TDK yayınları: 234, 1988 (2. baskı). Ankara: s. 63-87. SCHIMMEL, Annemarie (2000), Sayıların Gizemi, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 343 s. SERTÖZ, Sinan (1996). Matematiğin Aydınlık Dünyası. Ankara: Tübitak Yayınları, s.53. TEKİN, Talât (1975). Ana Türkçede Aslî Uzun Ünlüler. Hacettepe Üniversitesi yayınları/ B15. Ankara: 278 s. TEKİN, Talât (2006). Orhon Yazıtları. Anakara: TDK yayınları, 200 s. + metinler. TİPİK VAKALAR (2008). http://tipikvakalar.blogspot.com/2008/06/8-sekiz-saysnnsrlar.html. 15.06.2008. TOPARLI, Recep vd. (2003), Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Anakara: TDK yayınları, 338 s. YILDIZ, Teknik Üniversitesi (2009). http://sozluk.yildiz.edu.tr /Dictionary.do.15.05.2009.
