KOSOVA CUMHURİYETİ İLKÖĞRETİM OKULLARININ TARİH DERSİ MÜFREDATINDA VE DERS KİTAPLARINDA BALKAN SAVAŞLARI
Author :
Abstract
Güneydoğu Avrupa‟nınmerkezi konumunda ve Balkan
yarımadasının ortasında yer alan Kosova Cumhuriyeti, 17 Şubat 2008
tarihinde bağımsızlığını ilan eden, en genç, küçük bir Avrupa
devletidir. KosovaMeclisi aynı yılda getirmiş olduğu Anayasa‟ya göre
„Kosova Cumhuriyeti bağımsız, egemen, demokratik, unik ve
bölünmez, kendi vatandaşların devletidir‟.
Kosova Cumhuriyeti Anayasa‟sı ve eğitim yasalarına dayanarak,
Kosova‟da daha 1999 yılından bu yana eğitim-öğretim dört dilde:
Arnavutça, Türkçe, Boşnakça ve Sırpça yapılmaktadır. 2011/12
öğretim yılından başlayarak Kosova‟da RAE (Rom, Aşkali ve Mısırlı –
Roman) topluluğu için, ilköğretimin II.-IX sınıflarında,haftada 2 ders
olmak üzere - Seçmeli ders olarak – Roman Dili, Tarihi ve Kültürü
ders görmek için imkan yaratılmıştır.
Kosova‟da Arnavutça, Türkçe ve Boşnakça yapılan eğitim-öğretim
Kosova Eğitim Sistemine göre düzenlenmektedir. Sırp topluluğu ise
1999 yılında Kosova‟da kurulan UNMİK yönetimini ve daha sonra
Kosova‟nın bağımsızlığını ve 2008 yılı Anayasa‟sını kabul
etmediğinden dolayı, şimdiye dek eğitim- öğretimi Sırbistan Eğitim
Sistemine göre uygulamaktadır.
Kosova‟da 2002/03 eğitim ve öğretim yılında uygulanmaya
başlanılan yeni eğitim reformuyla, zorunlu ilköğretim, sekiz yıldan
dokuz yıla çıkarıldıktan başka, Kosova Eğitim, Bilim ve Teknoloji
Bakanlığı hazırlamış olduğu yeni öğretim müfredatları uygulanmaya başladı. Buna karşın ise, Kosova‟da Sırpça eğitim-öğretim yapılan
okullarda, hala sekiz yıllık zorunlu ilköğretim devam etmektedir ve
Sırbistan Eğitim, Bilim ve Teknoloji GeliştirmeBakanlığın hazırlamış
olduğu müfredata göre yapılmaktadır.
Balkan Savaşları, Balkan yarımadasında siyasi haritadan başka,
Balkan uluslarında büyük siyasi, toplumsal vesosyal değişmelere
neden olmuştur. Bu farklı değişme ve gelişmelerden dolayı Balkan
ulusları daha bugün de Balkan savaşlarını milli perspektiften
baktıklarından dolayı farklı yorum ve sonuçlar çıkarmaktadırlar.
Bildirinin, Kosova Cumhuriyeti ilköğretim Tarih dersi müfredatı ve
ders kitaplarında (Arnavutça, Türkçe, Boşnakça ve Sırpça) Balkan
Savaşları için ne kadar yer verdikleri ve bu savaşın nedenleri,
bahanesi, akışı, sonuç ve karakterini (niteliğini) nasıl açıkladıkları ve
yorumladıkları amacı vardır.
Bildiride, Kosova Cumhuriyeti‟nde Arnavut, Türk, Boşnak ve Sırp
toplulukları ilköğretimde uyguladıkları Tarih dersi müfredatı ve Tarih
dersi kitaplarını analiz ederek ve kıyaslayarak, toplulukların ihtilaflı
farklı bakışları aydınlanacaktır. Farklı amaçlarla 1912/1913 Balkan
Savaşlarına giren Balkan devletleri farklı sonuçlar de elde
etmişlerdir. XX. yüzyılın başında Balkan Savaşlarıyla elde edilen
sonuçlar, XX. yüzyılın sonunda değişmesiyle Balkan devlet ve ulusları
arasında anlaşmazlıkların, gerginliklerin ve ihtilaflı farklı bakışların
meydana gelmesine etki etmektedir. İhtilaflı farklı bakışlardan dolayı
diğerlerinden başka Sırbistan‟ın Kosova‟yı tanımaması, Kuzey
Kosova (Kuzey Mitroviça, Zubin Potok, Zveçan ve Leposaviç
belediyeleri) sorunu meydana gelmesinin nedenlerden biridir.
Keywords
Abstract
Located at the heart of southeast Europe and the centre of Balkan
Peninsula, Republic of Kosovo is the youngest small European state,
which declared its independence on 17 February 2008. According to
the Constitution adopted by the Kosovo Parliament in the same year,
„The Republic of Kosovo is an independent, sovereign, democratic,
unique and indivisible state of its citizens‟.
According to Republic of Kosovo Constitution and laws, ever since
1999 education in Kosovo is conducted in four languages: Albanian,
Turkish, Bosnian and Serbian. Starting from 2011/12 school year, for
Kosovo‟s RAE (Roma, Ashkali and Egyptian) communities, in grades
II – IX of primary education Romani Language, History and Culture
education – as an elective course – is being offered twice a week.
Education in Albanian, Turkish and Bosnian languages in Kosovo
is regulated according to Kosovo Education System. On the other
hand, due to non-acceptance by Serbian community of the UNMIK
administration established in Kosovo in 1999 and subsequently the
independence of Kosovo and 2008 Constitution, education has been
conducted according to Serbian Education System.
With the new education reform in Kosovo launched in 2002/03
school year, in addition to obligatory primary education increase
from eight to nine years, implementation of new education curriculum
prepared by Kosovo Ministry of Education, Science and Technology
has also started. At the same time, in Kosovo schools were education
is conducted in Serbian language, obligatory primary education still
remains to be eight years and according to curriculum prepared by
Serbian Ministry of Education, Science and Technology.
Balkan Wars, addition to its effects to the political map in Balkan
Peninsula, it also resulted in significant political, communal and
social changes. Due to these diverse changes and developments, and
by considering from their national perspectives, Balkan nations
continue to have different opinions and interpretations of Balkan
Wars.
The paper aims at analyzing how much space Republic of Kosovo‟s
primary education History course curricula and textbooks (Albanian,
Turkish, Bosnian and Serbian) provide to Balkan Wars and how they
explain and interpret the causes, rational, flow, consequences and
character (attribute) of these wars. In this paper, controversial
different views of communities will be enlightened by analyzing and
comparing History course curricula and History textbooks applied by
Albanian, Turkish, Bosniak and Serbian communities in primary
education. Balkan countries entered into 1912/1913 Balkan Wars for
different aims have also acquired different results. Results of Balkan
Wars at the beginning of 20th century have caused to disputes,
tensions and controversial different opinions among Balkan countries and nations that changed by the end of 20th century. Serbia‟s nonrecognition of Kosovo, the issue of North Kosovo (North Mitrovica,Zubin Potok, Zvecan and Leposavic municipalities) have eventuated,
among others, due to controversial different views.
Keywords
- 54 Luisa Black, Mësimdhënia e Historisë Sot – Qasjet dhe Metodat,Tercüme: Saranda Krasniqi, (PriĢtine,2011)
- 55 Nastava Moderne Historije JugoistoĦne Evrope- Dodatni Nastavnih Materijali, ĥitanka 3, Balkanski Ratovi, Editör:Valery Kolev ve Christina Koulouri, (Sarayova, 2007).
- 2. Agencia e Statistikave të Kosvës, Regjistrimi i Popullsisë, Ekonomive Familjare dhe Banesave në Kosovë 2011 – Rezultatet Përfundimtare Të Dhëmat Kryesore ,s.60.htpp://esk.rksgov.net/rekos 11 /repository/flipbook/ 1/Te%20 dhenat %20 Kryesore-Alb/, (EriĢim:14.11.2012).
- 3. Andonyan, Aram, Balkan HarbiTarihi, (Ġstanbul, 1975)
- 4. Akademıa e Shkencave e Shqıperıse, Historia e Popullit Shqiptar, Cilt III, (Tirana,2007).
- 5. Nurcan Özgür Baklacioğlu, DıĢ Politika ve Göç- Yugoslavya‟dan Türkiye‟ye Göçlerde Arnavutlar (1920-1990), (Ġstanbul, 2010).
- 6. Black, Luisa, Mësimdhënia e Historisë Sot – Qasjet dhe Metodat,Tercüme: Saranda Krasniqi, (PriĢtine,2011).
- 7. Curiç, Corce-Pavloviç, Momçilo, Ġstorija za Osmi Razred Osnovne Skole, (Beograd, 2010 ).
- 8. Eğitim, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı, Öğretim Plan ve Program 8, (PriĢtine, 2005).
- 9. Hall,C. Richard, Balkan SavaĢları 1912–1913 I. Dünya SavaĢı‟nın Provası, Çeviren M. Tanju Akan, (Ġstanbul, 2003),
- 10. Genel Kapsamlı Kosova Statüsü AnlaĢma Önergesi, 2 ġubat 2007. http://www.diplomatikgozlem.com/TR/belge/1-8304/genelkapsamli-kosova-statusu-anlasma-onergesi.html.
- 11. Halaçoğlu, Ahmet, Balkan Harbi Sırasında Rumeli‟den Türk Göçleri (1912-1913), (Ankara,1995).
- 12. Wolfgang Höpkin, “Tarih Eğitimine EleĢtirisel YaklaĢımlar” , içinde Tarih Öğretiminde Yeni Yönelimler, Yayım Hazırlayan: Oya Köymen, (Ġstanbul, 2003),
- 13. Ġpek, Nedim, Kosova Vilayeti Dahilinde GerçekleĢen Göçler, History Studies, Volume 2/1 2010.
- 14. Kosova Cumhuriyetı 2008 Anayasası
- 15. Kosova CumhuriyetiEğitim Bakanlığı, Öğretim Plan ve Programı 8, (PriĢtine, 2005).
- 16. Kosova Cumhuriyeti Belediyelerinde Eğitim Yasası, Sayı 03/L-068 Yasas, 2008.
- 17. Kosova CumhuriyetiEğitim Bakanlığı, 2012/ 13 Üniversite Öncesi Eğitim Bilgileri, (PriĢtine, 2012). Kosova Cumhuriyeti Eğitim Bakanlığı, Yeni Kosova Müfredat Çerçevesi, (PriĢtine, 2001).
- 18. Kosova Cumhuriyeti Üniversite Öncesi Eğitim Yasası , Sayı 04/L-032, 2011.
- 19. Ministria e Arsimit, e Shkencës dhë Teknologjisë, Plan Dhe Programi Mësimor 8,(Prishtine,2005).
- 20. Ministarstvo za Obrazovanje, Nauku i Tehnologiju Kosova, Nastavni Plan i Program 8. (Priština, 2005).
- 21. Nastava Moderne Historije Jugoistočne Evrope- Dodatni Nastavnih Materijali, ĥitanka 3, Balkanski Ratovi,Editör:Valery Kolev ve Christina Koulouri, (Sarayova, 2007).
- 22. Nastavnı Plan i Program za OsmiRazred Osnovnog Obrazovanjaı Vaspitanja,http://www.mpn.gov.ts/propisi/propis.php?id=212 adlı adresinden 05.07.2011 tarihinde alınmıĢtır.
- 23. Koro, Bedrettin, Tarih 8, (PriĢtine, 2007).
- 24. MaliĤ, Josip, Koncepcija Savremenog Udzbenika, (Zagreb, 1986,).
- 25. Malcolm, Noel, Kosova Balkanları Anlamak Ġçin. Türkçesi: Özden Arıkam, (Ġstanbul, 1999).
- 26. Poljak, Vladimir, DidakltiĦko Oblikovanje Udzbenika i PriruĦnika, ( Zagreb, 1980).
- 27. Rexhepi, Fehmi -Demaj,Frasher, Historia 8, (Prishtinë, 2009),
- 28. Schmitt, Jens Oliver, Kosova Histori e Shkurtër e Një Treve Qendrore Ballkanike, Terüme: Enver Robelli, (PriĢtine, 2012).
- 31. Tekeli, Ġlhan, “Tarih Öğretimi ve Ders Kitapları”, içinde Küreselleşen Dünyada Tarih Öğretiminin Amaçları Ne Olabilir?, Yayına Hazırlayan: Salih Özbaran, (Ġstanbul, 1995).
- 32. Tertemiz, NeĢe, Ercan, Leyla, KayabaĢı, Yücel,”Konu Alanı Ders Kitabı Ġnceleme Kılavuzu”, içinde, Ders Kitabı ve Eğitimdeki Önemi, Editör:Leyla Küçükahmet, (Ankara, 2011).
- 33. 21. Yüzyıl Avrupa‟sında Tarih Öğretimi için Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi‟nin Rec (2001) 15 No‟lu Tavsiye Kararı, http://www.meb.gov.tr/duyurular/avrupakonseyiuyedevletyurtasli kegitimi/ bakanlarkonseyitarihogretimi.htm adresinden alınmıĢtır.
