Author :
Abstract
Yeni Pazar, Batı Rumeli’de en tanınmış Osmanlı şehirlerinden
biridir. Kurucusu, meşhur Paşa Yiğit Bey’ın torunu, Sultan İkinci Murat'ın
şanlı paşalarından birinin İs hak Beyin oğlu İsa Bey. Yeni Pazar (boş. Novi
Pazar, tür.-far. Yeni Bâzâr; arap.-tür. Yeni Sûk), Raşka ve Yoşanitsa
nehirlerin haliçinde, Eski Pazar’dan (boş. Staro Trgoviste) 11 kilometre
uzaklıkta, araştırmalara göre geç İlir ve antik yerleşim yeri Ras ’ın, ki onun
temellerinde daha geç eski Raşka ’nın (IX y.y.) ve Orta Çağ Sırp Nemanyiç
devletinin bulunduğu topraklarda X V yüzyılda kurulmuştur. Tırgovişte eski
zamanlardan beri ekonomik-ticari merkeziyle eş anlamlı adı taşıyan bir yer
olarak tanınarak Osmanlı hükümdarlığının başlangıcında (1391-1455)
özellikle gelişmeye başlamıştır. Zaman geçtikçe Yeni Pazar, tüccar
Dubrovnik şehir-devletinin arabuluculuğuyla geopolitik merkeze dönüşmeye
başlayınca o zamanların iş dünyasının dikkatini çekip önemli tüccar
kolonilerin, iş ve sanat dükkanlarım ve Dubrovnik Konsolosluğu ’nun
bulunduğu yer olarak XVyüzyılın zincir şehrine dönüşüyor. Bosna ’nın Fethi
(1463) ve Osmanlı sınırlarının Batı'ya taşınması Yeni Pazar’ı Bosna
Sancağının en büyük şehirlerine dönüştürüyor. Bu tarihi gelişmeler Yeni
Pazar’ı X V yüzyılın ikinci bölümünde Batıyla Doğuyu birleştiren şehir
konumuna getirmiştir.
Yeni kaynakça yetersizliği Yeni Pazar bölgesinin şehri ve ekonomik
gelişiminin izlenmesini yeterince zorlaştırıyor. Real ekonomik kaynaklar
(tarım ve sanat ekonomisi, maden ve mineral zenginlikler, ticaret) hakkındaki
topladığımız bilgilere göre, XVI yüzyılda Yeni Pazar, Saraybosna ’dan sonra
Bosna Paşalığında en büyük şehir merkezidir.
Yeni Pazar, Osmanlı edebiyatına on civarında önemli edebi
yaratıcı vermeyi becermiştir. Bu sıraya Divan edebiyatı şair ve yazarların
adları girmiştir ki aralarında en tanınmış olanlar Arşi Çakı Mehmed, Ahmed
Vali, Nimeti, Huşui, Derviş Ahmed Gurbi ve başkalarıdır. Geride bıraktıkları
eserler Boşnak ve Türk edebiyatı arasında ebedi bağlantılara temel atmıştır
Keywords
Abstract
Novi Pazar is one o f the most prominent Ottoman cities in Western
Rumelia. I t’s founder, the nephew o f famous Yiğit Bey Pasha, the son o f
Sultan Murad II’s notorious generals ishak Bey, Isa Bey. Novi Pazar (in
Bosnian: Novi Pazar, Turkish-Persian: Yeni Bâzâr; Arabic-Turkish: Yeni
Sûk), placed between the rivers Rashka and Yoshanitsa, 11 kilometers away
from Eski Pazar (Bosnian: Star o Trgoviste), on the grounds o f ancient and
late lllyrian habitat Ras, on the same basis on which Medieval Serbian
Nemanjic state has been placed, was founded in the XVth century. Trgoviste
has always been a synonym for an economical and trade çenter but its
development rapidly speeded up since the beginning o f Ottoman rule (1391-
1455). As time passed Novi Pazar, alongside the merchant Dubrovnik citystate mediation became a geopolitical çenter and while getting the attention
o f the business world many trading colonies, workshops and artistic shops
including a Dubrovnik Consulate have opened and turned it into an
important crossroads. The Conquest ofBosnia (1463) and the expansion o f
Ottoman borders westwards have attributed for Novi Pazar to become the
biggest city in the Bosnia Sanjak This kind o f historical developments have
transformed Novi Pazar into a bound between the East and the West in the
secondpart ofXVth century.
Current source insuffıciency has exacerbated the surveillance o f the
urban and economic development o f the area. According to data we have
collected from real economical sources (âgricultural and craft economy,
mine and mineral abundances, trade ete.) Novi Pazar has been placed as
second largest city in the Bosnian Pashalik, right after Sarayevo.
Novi Pazar has succeeded in bringing up around ten important
literary names to the Ottoman literatüre. Among them many names ofDiwan
literatüre poets and writers have been inseribed e.g. Arşi Çakı Mehmed,
Ahmed Vali, Nimeti, Huşui, Derviş Ahmed Gurbi ete. Their legacy has
established literary bonds among Bosnian and Turkish language and
literatüre.
